XX. mendeko Euskararen Corpus estatistikoa
Testuingurua
Euskaraz asibilapen hori gorra da (zubereran gaskoin-biarnoeraren eraginez ezik); gaztelania zaharrean z ozena zen, ordea, Jungemann eta beste batzuen aburuan ozenduraren galketa gaztelanian, agian, euskararen ukituari zor zaio, gutienez, Gaztelako ipar eskualdeetan, eta aro ez hain aintzinakoetan.
Ikusia dugu latin arruntean asibilapen zantzuak ematen zirela
Gaztelanian nabarmena eragin hori honako hauetan:
Gaskoineraz cy taldeak zabalki asibilatzen du:
Fenomeno bera nabarmen biarnoerako mailebu honetan:
Gi/gy eta ii/i-az nahasten da batzutan frikatizapen eta igurzketa prozesuetatik igaroaz (gg), erromantze bakoitzaren araura.
Honela:
Fenomeno hauek, alabainan, ez dute intzidentzia nagusirik euskaran, hitzak gurean korrespondentzia duelako (
cf) Ezpainkaria +i Pi (py) bi (by) eta mi (my) osagaiak, gehienetan, gaztelanian eutsi egin ohi dira.
Gure
Beste testigutza zaharragoak, seguraski, besteok:
Bainan i-ra erredukzioa
Gaskoin-biarnoerak irtenbide urrunagoak probentzaleraren norabidean,
Gaskoineran konkretuki:
d) Kontsonante bikoitzak Latineko geminatuek, gehienetan, soilkapena jasaten dute euskarara igarotzean (ll l-ra, nn n-ra, cc- c-ra, pp p-ra, bb b-ra).
Hona adibideak:
Italierako (
Soilkapena hori, ordea, sarritan aitortu dugunez, ez da euskararena bakarra; Erromania guztian zabaldua dago, nolabait, eta, konkretuki, euskararen aldameneko erromantzeetan ere bai.
Beraz, fenomeno hori ulergarria gertatzen da elementu fonematikoen ekonomiaren ikuspuntutik, hizkera arruntak konplikazioetatik ihes egiten baitu.
da) -LL+l geminatu latinoa L bikoitza latinoa franko-probentzaleran laburtu egin ohi da, eta bestainbeste frantzesean (Gaztelanian bustiduraz euts daiteke
Bi adibideok euskaran ere bai:
Gaztelaniako -ILLA atzizki bustia ere besterik gabe igaro zaigu euskarara (-ILLAM latinez ULLAM-eren aldagaia da: an, g, b, s, an, b, g.
Ala ere, ez ahaz euskaraz (hemengo fenomenoetatik aparte) bustidura i bokaleak sor dezakeela euskalki gehienetan, ondorengo kasuotan bezala: